جزئیات کامل :
عنوان کامل : نبرد سلطان سنجر با ترکان غز (مطالعه ای در روند تسلط قبایل غز بر خراسان و پیامدهای آن)
تعداد صفحات : ۱۸۸
دسته : تاریخ
توضیحات :
نتایج و پیامدهای حمله غزان به خراسان
۱- نتایج سیاسی
۱-۱- تشکیل دولت حکومت خوارزمشاهیان
رؤسای ترکمانان اوغوز خراسان بر خلاف پیشینیان سده پنجم هجری قمری/یازدهم میلادی خود، لیاقت ایجاد دولت جدیدی را نداشتند. پیروزی آنها جز ویرانی و هرج و مرج چیز دیگری نداشت. اما این پیروزی غزان، تأثیری معکوس و سودمند برای سلسله ای داشت که پشت سر آنها پدید آمد. در حقیقت موقعیت دور بودن خوارزم از مراکز قدرت و سنن قدیمی استقلال این ولایت به انوشتگین غرچه ای و نوادگانش کمک کرده بود که مدتی دراز و بی فترت، قدرت را در ولایت یاد شده به دست بگیرند. اما خوارزمشاهیان پس از مرگ سنجر بود که استقلال واقعی یافتند. قراختاییان در شمال شرق ایران مانع اهداف توسعه طلبانه خوارزمشاهیان بودند از این روآنها به سوی جنوب غربی، به خراسان و سپس به داخل ایران روی آوردند.
در خوارزم خاندانی از نسل انوشتگین، غلام ترک و منصوب ملکشاه، حکومت می کردند و با اینکه لقب کهن خوارزمشاه را زنده می داشتند، ولی همچنان از دست نشاندگان سلطان سنجر برشمرده می شدند. اما در زمان کاهش قدرت سنجر، سعی کردند تا خود را از زیر نفوذ او بیرون بکشند.ولی سنجر به زودی توانست آنها را تابع و مطیع خود کند. اما در میان حمله غزان و پیروزی های مصیب بار آنان، خوارزمشاهیان حکومت محکم و غیر قابل تجزیه ای را حفظ کردند و از وجود آنهایی که آرزوی بازگشت نظم و سامان را در سرداشتند، برای تحکیم قدرتشان بهره گرفتند و در حقیقت از اوضاع نابسامان و هرج و مرج بوجود آمده در خراسان استفاده کردند و توانستند حکومت خود را تشکیل دهند و خراسان را متصرف شدند و ترکمانان اغوز را مهار کردند و این فتح در آن زمان ایران که در حالتی از نابسامانی به سر می برد، قدرت و اعتبار زیادی برای آنها فراهم کرد و پاسخگوی ضرورت شد. خوارزم یک منطقه سوق الجیشی بود و از لحاظ خصوصیات جغرافیایی و اقتصادی از مناطق مهم به شمار می رفت و در واقع دروازه شمالی امپراطوری بزرگ سلجوقی محسوب می شد. در همچو منطقه ای لازم بود فردی شجاع و قدرتمند باشد که بتواند نگهبان منافع دولت سلجوقی باشد. اتسز در طی دوران حکومتش تابع سلجوقیان بود. اما در زمان کاهش قدرت سنجر، قصد داشت تا خود را از نفوذ سلطان سنجر بیرون بود به همین جهت شروع به مخالفت هایی کرد. او اراضی وسیع بین جند و منقشلاق و نیز نیروهای موجود در آن مناطق را نیز بعد از جنگ های سخت و خونریزیهای فراوان تحت نفوذ خود در آورد[۱] و به تحکیم موقعیت خود پرداخت. این وضع موجب برخورد او با سلطان سنجر گردید. خوارزمشاه اتسز علی رغم ترتیب دادن موانع دفاعی بر سر راه سپاه سنجر و حتی باز کردن بندهای آب، باز هم نتوانست در مقابل سنجر مقاومت نماید و با دادن کشته های فراوان فرار کرد. ادامه متن کلیک نمایید.
اتسز دوبار دیگر هم سر از اطاعت سنجر پیچید. او بعد از شکست سنجر از قره ختاییان، به خراسان حمله کرد و شهرهای سرخس، مرو و نیشابور را تصرف کرد. او حتی در نیشابور نام سنجر را از خطبه انداخت و نام خود را در خطبه آورد.اما سنجر به زودی توانست بر خراسان مسلط شود و برای انتقام جویی از اتسز برای دومین بار عازم خوارزم شد و توانست یکبار دیگر اتسز را تحت انقیاد و تابعیت خود درآورد. بعد از کشف توطئه قتل سنجر و دستگیری کسانی که مأمور قتل سنجر به دستور خوارزمشاه بودند، سنجر برای سومین بار به جنگ خوارزم رفت این جنگ به لحاظ وجود دو شاعر بزرگ در اردوی سنجر و اتسز در تاریخ ادبیات اهمیت فروانی دارد.[۲] این بار نیز خوارزمشاه در مقابل قدرت سنجر، مجبور شد که قبول اطاعت کند.
با وجودی که خوارزمشاه سه بار علم طغیان برافراشت، ولی هر بار سنجر او را مورد عفو قرار داد. اتسز بعد از اسارت سنجر، به دنبال درخواست سلطان محمود از او جهت کمک به دفع غزان به خراسان آمد. او تلاش زیادی در کنار سلطان محمود برای فعال نمودن اتحادیه ای بر ضد غزها انجام داد. و نزدیک بود که این اتحادیه شروع به عمل کند ولی در همین موقع در خراسان مرد.
[۱] – رشید الدین وطواط: منشأت؛ لنینگراد، صص:۱۴۵- ۱۴۳ نقل در: قفس اوغلو: خوارزمشاهیان؛ ص:۵۸٫
[۲] – تقریباً تمام منابع ایرانی از مشاعره این دو شاعر در اثنای جنگ، بحث کرده اند
چکیده
نقد و بررسی منابع ۱۰
بخش اول ترکان غزتا دوره سلجوقی ۲۶-۷۱
۱- اوضاع جغرافیایی آسیای مرکزی و ساکنان آن ۲۶
۱-۱- جغرافیای آسیای مرکزی ۲۶
۲-۱-ساکنین آسیای مرکزی ۲۸
۲-اصل و منشا اولیه ترکان غز ۳۱
۱-۲-منشا نام غز ۳۱
۲-۲-نژاد غزان ۳۲
۳-۲-مساکن غزان۳۳
۴-۲-مهاجرت غزان ۳۶
۳-ویژگی های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی غزان ۴۰
۱-۳-اوضاع سیاسی غزان ۴۰
۲-۳-اعتقادات دینی غزان ۴۱
۳-۳-آداب و رسوم غزان۴۴
۴-۳-زندگی اقتصادی ۴۰
۴-گذشته تاریخی غزان ۴۶
۱-۴- غزان در دوره گوک ترکها ۴۶
۲-۴- غزان در دوره اویغورها ۵۲
۳-۴- ترکان غز و جهان اسلام۵۴
۴-۴- غزها در دوره سامانیان ۵۶
۵-۴- غزها در دوره غزنویان ۵۹
۱-۵-۴-سلطان محمود غزنوی ۶۱
۲-۵-۴-سلطان مسعود غزنوی ۶۷
بخش دوم وضعیت ترکان غز در دوره سلجوقیان ۷۲-۱۱۲
۱- نقش غزان در تشکیل دولت سلجوقیان ۷۲
۲-روابط غزان با سلاطین بزرگ سلجوقی ۸۷
۱-۲- اوضاع سیاسی حکومت سلاجقه بزرگ ۸۷
۲-۲- سلاجقه بزرگ و غزان ۹۴
بخش سوم وضعیت ترکان غز در دوره سلطان سنجر ۱۱۳-۱۵۳
۱- اوضاع سیاسی حکومت سنجر۱۱۳
۲-روابط غزان با سنجر ۱۱۹
۳-درگیری غزان با سنجر ۱۲۹
بخش چهارم اوضاع خراسان پس از اسارت سنجر۱۵۲-۱۷۵
۱-غزها در خراسان ۱۵۲
۱-۱-سلطان سلیمان سلجوقی ۱۵۶
۲-۱-سلطان محمود ۱۶۲
۳-۱-فرار سنجر از اسارت و مرگ او ۱۶۷
۴-۱-خراسان پس از مرگ سنجر ۱۷۱
بخش پنجم نتایج و پیامدهای حمله غزان ۱۷۶
۱-نتایج سیاسی ۱۷۶
۱-۱-تشکیل حکومت خوارزمشاهیان ۱۷۶
۲-۱-زوال حکومت سلجوقیان در خراسان ۱۷۷
۳-۱-بروز هرج و مرج در خراسان ۱۸۰
۲-نتایج اجتماعی ۱۸۲
۱-۲-قتل و غارت مردم ۱۸۲
۲-۲-از بین رفتن امنیت ۱۸۴
۳-نتایج اقتصادی ۱۸۷
۴-نتایج فرهنگی ۱۸۹
۱-۴-کشته شدن علما و بزرگان۱۸۹
۲-۴-ویرانی مراکز و اماکن فرهنگی۱۹۷
نتیجه گیری۱۹۸
منابع و ماخذ ۲۰۲
نظرات کاربران:
Pretty component to content. I simply stumbled upon your web site and in accession capital to assert that I get actually enjoyed account your weblog posts.
Anyway I'll be subscribing in your feeds and even I achievement you get entry to
persistently fast.
I like the helpful information you provide in your articles.
I'll bookmark your blog and check again here frequently. I'm quite sure I will learn plenty of new stuff right here!
Good luck for the next!
I blog quite often and I seriously appreciate your information.
This great article has really peaked my interest.
I will book mark your site and keep checking
for new details about once a week. I opted in for your RSS
feed too.
نوشتن دیدگاه