آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی

دسته: فقه و حقوق اسلامی
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 275 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 71

این تحقیق با فرمت ورد ، قابل ویرایش ، در 71صفحه تهیه شده استعلم فرق و مذاهب یکى از دانشهاى دیرین و دیرپاى اسلامى است که از همان سده هاى نخستین اسلامى پا گرفته و همچنان مورد توجه اندیشمندان اسلامى است

آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی

  فهرست مطالب

  1 - کلیات

  بخش اول : نخسین فرقه ها

  2 - خوراج

  3 - مرجئه

  4 - قدریه

  5 - جبریه و جهمیه

  بخش دوم : شیعه

  6 - ادوار شیعه

  7 - امامیه

  8 - زیدیه

  9 - اسماعیلیه

  بخش سوم : اهل سنت

  10 - معتزله

  11 - اهل الحدیث

  12 - اشاعره

  13 - ماتریدیه

  14 - وهابیت

  بخش چهارم غُلات

  15 - دروزیه

  16 - اهل حق و نصیریه

  17 - شیخیه

  18 - بابیه و بهائیه

 چکیده 

 پرسش 

1 - کلیات 

علم فرق و مذاهب یکى از دانشهاى دیرین و دیرپاى اسلامى است که از همان سده هاى نخستین اسلامى پا گرفته و همچنان مورد توجه اندیشمندان اسلامى است . یکى از عوامل پویایى و پایندگى این علم ، پیوند نزدیک آن با حیات دینى و فرهنگى جامعه اسلامى است . هر چند آثار بر جاى نشان مى دهد که همواره نوعى تعصب و روحیه تقابل بر این علم سایه انداخته و داورى هاى نادرست گاه چهره اى کاملا غیر واقعى از جریانهاى فکرى مخالف به نمایش گذاشته است ، اما با این همه ، هیچ مورخ و پژوهنده تاریخ تفکر اسلامى از این علم بى نیاز نیست .

بررسى آرا و عقاید فرقه هاى گوناگون از یک جنبه دیگر نیز حایز اهمیت است . چنان که مى دانیم ، در مباحث فکرى و اعتقادى از خردورزى و نقد و تحلیل نظریه ها و آراگریزى نیست ؛ طبیعى است که هر نقد و نظر عالمانه پیشاپیش نیازمند شناخت درست آرا و مقایسه دقیق میان آنهاست . علم فرق و مذاهب ، اگر به درستى آموخته شود، مى تواند ما را در شناخت دیدگاههاى مختلف اعتقادى بینش و بصیرت بخشد.

اما از همه مهمتر، اینکه علم مذاهب حتى در فهم بخشهایى از متون دینى نیز ما را یارى مى رساند؛ گاه ابهامهاى موجود در روایات اسلامى را مى زداید و گاه بر وضوح مفاهیم مى افزاید. در روایات شیعه و سنى بارها از فرقه هاى مختلف نام برده شده یا عقیده آنان نقل و نقد شده است . اصولا اهل بیت علیه السلام در بیان معارف حقه معمولا ناظر به آراى مخالفان بوده اند و مرز حقایق دینى از عقاید بشرى را جدا کرده اند. از زمان امام محمد باقر علیه السلام که ائمه علیه السلام فرصت بیان حقایق دین را پیدا کردند، جامعه اسلامى مملو از آرا و عقاید بیگانه بود و نحله هاى گوناگون در تفسیر مفاهیم قرآنى هر یک به راهى مى رفتند. در چنین وضعیتى ناگزیر براى روشن شدن حقیقت باید آراى ناصواب را بازگو کرد.

نام و عنوان علم  

این علم بر خلاف سایر علوم اسلامى از یک نام مشخص و منحصر به فرد برخوردار نیست و در طول سده هاى گذشته عناوین مختلفى را براى این علم به کار برده اند. اما در مجموع معروفترین تعبیر، یکى فرق و مذاهب و دیگرى ملل و نحل بوده است .

از لحاظ لغوى ، فرق ، جمع فرقه به معناى گروهى از مردم است . مذاهب ، جمع مذهب به معناى راءى و عقیده مى باشد. ملل ، جمع ملة به معناى دین و شریعت است و بالاخره نحل ، جمع نحلة و به معناى ادعا به کار مى رود.(1)

رابطه علم کلام با علم فرق و مذاهب اسلامى  

بر اساس مطالب بالا مى توان به ارتباط علم کلام و علم مذاهب پى برد. همان گونه که گذشت ، علم مذاهب با روش تاریخى و نقلى به معرفى و توصیف مکاتب مختلف کلامى مى پردازد و تاریخ پیدایش هر مذهب و نیز آرا و عقاید آن را بررسى مى کند. اما علم کلام درباره اعتقادات اسلامى به شیوه عقلى - نقلى بحث مى کند و هدف اصلى آن استنباط عقاید اسلامى و دفاع از این عقاید است و از همین جاست که استدلال عقلى و نقلى نقش ‍ اصلى را در آن ایفا مى کند. بنابراین ، دو علم مورد بحث از لحاظ روش ، غایت و موضوع با یکدیگر تفاوت دارند. روش علم کلام روش عقلى - نقلى است در حالى که روش علم مذاهب صرفا روش نقلى و تاریخى است . غایت علم کلام استنباط عقاید اسلامى و دفاع از آنهاست . حال آنکه غایت علم مذاهب معرفى مکاتب اعتقادى مى باشد. موضوع علم کلام ، اعتقادات دینى و موضوع علم مذاهب ، فرقه هاى اعتقادى است .

پیشینه تاریخى و اقسام کتابهاى علم مذاهب  

آغاز پیدایش این دانش به روزگارى باز مى گردد که در امت اسلامى انشعابات مذهبى پدید آمد و مذاهب اسلامى به اندازه اى افزایش یافت که ضرورت بررسى آنها احساس شد. در واقع ، علم مذاهب متناسب با رشد مذاهب ، کمال یافت . کتابهایى که ابتدا در این زمینه نگاشته شد درباره یک یا چند مذهب اسلامى و شاخه هاى آن بود، اما به تدریج که از یک سو تعداد مذاهب فزونى گرفت و از سوى دیگر حجم مطالب و عقاید مذاهب بیشتر شد، کتابهاى علم مذاهب اسلامى نیز گسترده تر و حجیم تر گردید. نقل شده است که در عهد مهدى عباسى در قرن دوم هجرى کتابى در مورد فرق اسلامى نوشته شد. اگر این گزارش درست باشد، همین سده را باید آغاز علم مذاهب دانست . (3) آنچه مسلم است در قرن سوم کتابهایى در زمینه فرق اسلامى نوشته 

نخستین اختلاف : شیعه و اهل سنت  

در عصر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به دلیل دسترسى به وحى و حضور آن حضرت ، اختلاف اعتقادى چندانى در میان مردم نبود و اگر احیانا اختلافى پیش مى آمد، با مراجعه به آن حضرت برطرف مى شد. با رحلت ایشان و منقطع شدن وحى ، اختلاف نظرها و به دنبال آن منازعات اعتقادى آشکار شد. برخى از این اختلافها مانند اینکه آیا پیامبر رحلت فرموده یا همچون حضرت عیسى علیه السلام به آسمان رفته است و اختلاف بر سر مکان دفن پیامبر، به زودى رفع شد و همه پذیرفتند که ایشان از دنیا رفته و باید در مدینه دفن شود. اما پاره اى اختلافات عمیقتر از این بود که به سادگى حل شود و از این رو باعث پیدایش مذاهب گوناگون گردید و امت اسلامى را به فرقه هاى متعددى تقسیم کرد: نخستین اختلاف اعتقادى مهم ، بلکه مهمترین و بزرگترین نزاع دینى در تاریخ اسلام ، اختلاف بر سر امانت و خلافت پیامبر صلى الله علیه و آله بود. (7)

نوع فایل:word

سایز: 275 KB

 تعداد صفحه:71